PTSD
ZESPÓŁ STRESU POURAZOWEGO
Zespół stresu pourazowego (PTSD, ang. Post Traumatic Stress Disorder) jest zaburzeniem powstającym w wyniku doświadczeń wiążących się pośrednio lub bezpośrednio z zagrożeniem życia lub zdrowia. Jego podstawą jest złe, fałszywe przystosowanie do traumatycznego zdarzenia, a ze względu na wielość objawów nagminnie mylone jest z innego rodzaju zaburzeniami. Statystyki pokazują, że rozwija się u 7-25% osób, które przeżyły traumę, a w Polsce sięga nawet 10-16% populacji dorosłych. Szacuje się, że dotyczyć może 40% ludzi, którzy przeżyli poważny wypadek samochodowy i 11-20% żołnierzy powracających z misji w Iraku lub Afganistanie. Zauważono także, że około połowa osób z PTSD choruje jednocześnie (lub chorowała w przeszłości) na inne zaburzenia psychiczne, m.in. zaburzenia lękowe, depresję czy innego rodzaju choroby afektywne i miała lub ma problem z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (w szczególności alkoholu).
PTSD może powstać w wyniku:
• działań wojennych, terroryzmu
• przemocy fizycznej lub psychicznej, długotrwałego maltretowania
• przemocy seksualnej, molestowania
• wypadku komunikacyjnego, katastrofy i klęski żywiołowej
• poronienia, bycia świadkiem czyjejś śmierci
• niespodziewanej śmierci bliskiej osoby bądź towarzyszeniu jej w chorobie
• innych wydarzeń, powodujących katastrofalne dla psychiki skutki.
OBJAWY
Jeśli brałeś udział lub byłeś świadkiem wydarzenia, w którym wystąpiło niebezpieczeństwo śmierci, zranienia lub naruszenia nietykalności fizycznej Twojej lub cudzej, podczas którego odczuwałeś strach, bezradność lub przerażenie, a wymienione poniżej objawy utrzymują się co najmniej miesiąc od czasu przeżycia urazu i powodują znaczące trudności w Twoim życiu społecznym i zawodowym, możesz podejrzewać u siebie wystąpienie PTSD:
• uporczywe przeżywanie wydarzenia traumatycznego (natrętnie wracające wspomnienia, koszmary senne, flashbacki związane z urazem),
• wyraźne unikanie bodźców kojarzonych z traumą – miejsc, sytuacji, ludzi, poczucie odcięcia od emocji (utrata zainteresowań, unikanie dotychczasowych form aktywności, chłód w relacjach z innymi),
• utrzymywanie się objawów zwiększonego pobudzenia (m.in. zaburzenia snu, drażliwość, trudności z koncentracją uwagi, nadmierna czujność i nadreaktywność na neutralne bodźce).
Cechami charakterystycznymi, jakie można zaobserwować u osób dotkniętych PTSD, są częste zmiany nastroju, niezdolność do panowania nad emocjami, podejmowanie zachowań ryzykownych, drażliwość i wybuchy złości. Dominującymi uczuciami są lęk i wstyd, osoby takie tracą zdolność do odczuwania przyjemności, izolują się od otoczenia, nierzadko pojawiają się u nich myśli i próby samobójcze. Występować mogą też różne dolegliwości somatyczne (m.in. zmiany skórne) bądź przewlekłe zmiany charakterologiczne – od nieustającego poczucia winy, po trwałą niezdolność do radzenia sobie z codziennymi problemami. Osoby te nie chcą i nie potrafią rozmawiać na temat traumatycznych wydarzeń, najczęściej cierpią więc w samotności. Rodzina i otoczenie osoby dotkniętej PTSD może nie rozumieć jej zachowań. Może za to odczuwać przerażenie na widok różnego rodzaju „wybuchów emocjonalnych”, mieć poczucie winy będąc świadkiem cierpienia, któremu nie jest w stanie zaradzić, a czasem czuć po prostu złość i frustrację, wynikające przede wszystkim z nierozumienia skali problemu. Upośledzenie życia rodzinnego i zawodowego osoby dotkniętej PTSD prowadzi często w konsekwencji do rozpadu małżeństwa, niezdolności utrzymania posady, nadużywania środków psychoaktywnych lub leków.
W tym przypadku ważne jest, aby jak najszybciej udać się po pomoc. PTSD trzeba leczyć – inaczej może przekształcić się w trwałą zmianę osobowości, spowodować nieodwracalne zmiany strukturalne w centralnym układzie nerwowym, a w najlepszym przypadku zupełnie zdezorganizować Wam życie i codzienne funkcjonowanie.
LECZENIE
W leczeniu zaburzenia stresu pourazowego, obok terapii poznawczo-behawioralnej poleca się podejście terapeutyczne EMDR, którego skuteczność potwierdzona została badaniami naukowymi m.in. u weteranów wojny wietnamskiej, osób które uległy wypadkowi komunikacyjnemu oraz kobiet doświadczonych przemocą seksualną. W 2005 roku organizacja NICE (zajmująca się badaniem skuteczności różnych podejść terapeutycznych) wskazała EMDR jako metodę z wyboru w przypadku leczenia zaburzenia stresowego pourazowego. Na dzień dzisiejszy stosuje się ją w wielu krajach (USA, Szwecja, Izrael, Włochy, Irlandia, Holandia, Francja, Wielka Brytania), jest również rekomendowana przez większość światowych organizacji (m.in. Światową Organizację Zdrowia – WHO) jako skuteczna metoda w terapii PTSD.